Αλέξης Παπαχελάς
Κύριε Πρόεδρε ευχαριστώ καταρχήν που είχατε την καλοσύνη να κάνουμε αυτήν την κουβέντα. Είναι η δεύτερη φορά που έρχεστε στην Αθήνα είναι η τέταρτη συνέντευξη που θυμάμαι να κάνουμε μαζί και πάντα λέτε ότι σιγά σιγά γιαβάς γιαβάς θα έρθει μία λύση στα ελληνοτουρκικά. Είστε λίγο περισσότερο αισιόδοξος τώρα και γιατί;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Καταρχάς να χαιρετίσω αυτούς που μας παρακολουθούν από τις τηλεοράσεις τους, να χαιρετίσω όλους τους φίλους Έλληνες. Βέβαια από πέρσι το Μάιο νομίζω ότι αν μετρήσουμε Μάιο, Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο ναι έχουν περάσει περίπου 5 μήνες. Και πια δεν μιλάμε για γιαβάς γιαβάς, σιγά σιγά νομίζω ότι επιταχυνόμαστε. Εγώ χωρίς να περιμένω την επίσημη επίσκεψη του Παπανδρέου έρχομαι εγώ για το συνέδριο που οργανώνεται στην Αθήνα για θέματα κλιματικών αλλαγών και βλέπετε ότι παραβλέπω θέματα πρωτοκόλλου. Δηλαδή δεν τίθεται αυτό το θέμα. Το θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό και νομίζω ότι μια ώρα αρχύτερα θα πρέπει να ενισχύσουμε την αναπτυσσομένη φιλία μεταξύ μας. Τα βήματα που θα κάνουμε σήμερα προδικάζουν και δίνουν καλά μηνύματα για το μέλλον, μηνύματα φιλίας και ειρήνης. Και με τον ίδιο τρόπο, ξέρετε ότι στις 23 Ιουνίου ο κ Παπανδρέου είχε επισκεφτεί την Κωνσταντινούπολη, χωρίς να παραβλέπω και τη δική του προσπάθεια σε αυτό το θέμα και πρέπει να πω ότι είμαι ευτυχής που γίνονται αυτά τα πράγματα, οι επισκέψεις αυτές με αυτό τον τρόπο.
Αλέξης Παπαχελάς
Είναι γνωστό ότι η Τουρκία ξαναγράφει τώρα το δόγμα εθνικής άμυνάς της. Υπάρχει περίπτωση όπως έχει γραφτεί να αρθεί το casus belli με βάση αυτό το δόγμα και στη συνέχεια να υπάρχει και μία απόφαση της δικής σας εθνοσυνέλευσης;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Αυτή τη στιγμή βέβαια αυτό που εκφράζετε νομίζω ότι είναι ένα θέμα που έχει σχέση με στρατηγικά έγγραφα και το ανακοινωθέν που ετοιμάζεται θα δούμε πώς θα διατυπωθεί. Δηλαδή, οι χώρες δεν πρέπει να κάνουν πράξη αυτά που συνιστούν casus belli. Πιστεύω ότι καμία χώρα δεν το θέλει αυτό. Αυτή τη στιγμή διανύουμε μια διαφορετική περίοδο. Και αυτή η περίοδος είναι μία περίοδος, όπου γίνονται βήματα στην κατεύθυνση της ειρήνης. Αμοιβαία βεβαίως. Και όταν το κάνουμε αυτό θα πρέπει και η Ελλάδα και εμείς να κάνουμε αυτό που είναι ευθύνη μας. Και νομίζω ότι αν όλες οι προσπάθειες ερμηνεύονται σαν προσπάθειες στην κατεύθυνση της ειρήνης, δεν θα υπάρχει θέμα αιτίας πολέμου. Και για αυτό θα πρέπει εμείς να εξαλείψουμε διάφορες συντηρητικές απόψεις, απόψεις που έχουν μείνει προσκολλημένες στο παρελθόν και πιστεύω ότι μαζί και με τον κ Παπανδρέου, και αυτό κάνει αυτός ο ίδιος από την πλευρά του, προσπαθούμε να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων. Εγώ θα έλεγα ότι δεν πρέπει να πέφτουμε σε παγίδες των διαφόρων που θέλουν να πυροδοτήσουν εντάσεις και δεν θα πρέπει και ο Τύπος να ακολουθεί τέτοια σχέδια.
Αλέξης Παπαχελάς
Πριν από λίγο καιρό κάνατε μία δήλωση που μου έκανε εντύπωση. Είπατε ότι οι εξοπλισμοί της Ελλάδος είναι υπερβολικοί και ότι η Ελλάδα βλέπει φαντάσματα, βλέπει εχθρούς φαντάσματα, όμως από την άλλη μεριά βλέπει ο ελληνικός λαός δικά σας αεροπλάνα να πετάνε πολύ χαμηλά πάνω από μερικά νησιά ή βλέπει βέβαια μία τουρκική φρεγάτα να έρχεται πολύ κοντά στην Αθήνα στο Σούνιο. Πως δικαιολογείται λοιπόν αυτήν τη στάση και αυτήν την επιθετικότητα να το πω έτσι, με αυτή τη δήλωση που κάνατε?
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Ειδικά το θέμα των πτήσεων πάνω από τα νησιά και νομίζω ότι δεν γίνεται πια τόσο συχνά όσο παλιά έχουν γίνει οι συγκεκριμένες προειδοποιήσεις και ειδικά την περίοδο πριν το δημοψήφισμα μέσα σε μία συγκεκριμένη περίοδο νομίζω ότι υπήρξε μία διακοπή των πτήσεων των μαχητικών αεροσκαφών και γι αυτό εμείς θέλουμε στην πραγματικότητα να ελέγχεται και μάλιστα να μη γίνονται καθόλου πτήσεις πάνω από τα νησιά ή το γενικό επιτελείο στρατού, και οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας έχουν μία ευαισθησία σε αυτό το θέμα και εγώ στενοχωριέμαι πολύ για το εξής θέμα: η Ελλάδα κάνει πτήσεις των μαχητικών αεροσκαφών της σε μία πολύ μεγάλη έκταση, δηλαδή φθάνουν μέχρι τη δική μας υφαλοκρηπίδα, εμείς δεν έχουμε τόσο μεγάλες αποστάσεις να διανύουμε και εδώ νομίζω ότι χρειάζεται μία αλληλοκατανόηση, είμαστε μέλη μια κοινής συμμαχία του ΝΑΤΟ και νομίζω ότι το κόστος το οποίο είναι και θα έλεγα ελαφρύτερο για τη δική μας πλευρά και πάλι μας επιβαρύνει όταν απογειώνεται το αεροσκάφος το μαχητικό αεροσκάφος από τη μία πλευρά οφείλει να απογειωθεί και το άλλο αεροσκάφος από την άλλη πλευρά και νομίζω ότι αυτά πρέπει πια να έχουν σαν κέντρο το ΝΑΤΟ και να ελέγχονται από εκεί μπορούν να γίνονται τέτοιες πτήσεις μαχητικών αεροσκαφών αλλά ελεγχόμενες από το ΝΑΤΟ. Εγώ νομίζω ότι πρέπει να αλλάξουμε την ψυχολογία της κοινής μας γνώμης. Θα πρέπει να αποστρατικοποιηθεί θα έλεγα αυτή η κοινή γνώμη, να μη βλέπει τα πράγματα από μία στρατιωτική σκοπιά και νομίζω ότι και ο φίλος μου ο κύριος Παπανδρέου επιθυμεί μία τέτοια εξέλιξη, θα μπορέσουμε να συνομιλήσουμε και πάλι και δεν ξέρω αν θα έχουμε την ευκαιρία αυτήν τη φορά, ίσως να μην είναι μέσα στην ημερήσια διάταξη. Και πρέπει να σας πω ότι έχουμε κουραστεί, υπάρχει μία κόπωση από αυτή τη συζήτηση.
Αλέξης Παπαχελάς
Ένα άλλο ερώτημα το οποίο έχουμε είναι το κατά πόσον πιστεύετε ότι υπάρχουν αποθέματα πετρελαίου ή φυσικού αερίου στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο και πιστεύετε ότι μπορεί κάποια στιγμή η Ελλάδα και η Τουρκία μπορεί να φτάσουν κοντά στο να τα εκμεταλλευτούν από κοινού και με ποιο τρόπο; Πόσο κοντά λοιπόν βρισκόμαστε σε μία λύση στο Αιγαίο;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Σε αυτό το θέμα δεν βλέπω κανένα λόγο για να μην μπορέσουμε να φτάσουμε σε μια συμφωνία. Και εξάλλου υπάρχουν συνομιλίες για την επίλυση αυτών των θεμάτων. Και πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για να φτάσουμε σε μία συνεργασία σε αυτόν τον τομέα. Και βέβαια θα πρέπει να καθοδηγούμαστε από το κοινό συμφέρον. Νομίζω ότι πρέπει να κάνουμε αυτά τα βήματα. Ειδεμή θα είμαστε και οι δύο χαμένοι και η Ελλάδα και η Τουρκία. Αν υπάρξει η συνεργασία και η σύμπραξη θα μπορέσουν να επωφεληθούν τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία. Εξάλλου, εμείς αυτή τη στιγμή πουλάμε, εξάγουμε φυσικό αέριο στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τις δικές της ανάγκες. Και πιστεύω ότι ο αγωγός αυτός είναι ένας αγωγός φιλίας. Στη συνέχεια, θα προεκταθεί προς την Ιταλία, προς την Αλβανία και νομίζω ότι δεν έχουμε καμία προκατάληψη επ’ αυτού του θέματος. Πιστεύουμε όμως ότι το Αιγαίο πρέπει να είναι μία θάλασσα, ένα πέλαγος φιλίας και ειρήνης και να παρέχει οφέλη και στις δύο πλευρές. Θα πρέπει πραγματικά να συμφωνήσουμε και να κάνουμε από κοινού επενδύσεις και νομίζω ότι θα έχουμε οφέλη σε εθνικό επίπεδο η κάθε μια χώρα από την πλευρά της και σε διεθνές επίπεδο. Νομίζω ότι έχουμε καταφέρει να συνεργαστούμε σε διάφορους τομείς. Αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών ας πούμε, στα θέματα των δασικών πυρκαγιών, των σεισμών κτλ έχουν υπογραφεί συνθήκες για κοινή αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων.
Αλέξης Παπαχελάς
Ένα άλλο θέμα το οποίο προβληματίζει πάρα πολύ και ανησυχεί τους Έλληνες είναι η παράνομη λαθρομετανάστευση. Κάθε χρόνο 50 με 100 χιλιάδες άνθρωποι μπαίνουν από τα δικά σας σύνορα. Πως η Τουρκία ένα τόσο σοβαρό κράτος το οποίο είναι αρκετά αποτελεσματικό δε μπορεί να σταματήσει αυτήν την εισροή λαθρομεταναστών στην Ελλάδα;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Στην πραγματικότητα βεβαίως από την Τουρκία προς την Ελλάδα αυτή η ροή λαθρομεταναστών δεν είναι κάτι που είναι ηθελημένο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν φεύγουν από την Τουρκία εξάλλου, η Τουρκία είναι μία χώρα, ένα έδαφος από όπου αυτοί οι άνθρωποι διέρχονται και όπως γνωρίζετε υπάρχουν λαθρέμποροι που διεξάγουν αυτό το εμπόριο. Και αυτό το θέμα μας απασχολεί και εμάς. Άνθρωποι της τουρκικής ασφάλειας έχουν απασχοληθεί και συνεχίζουν να ασχολούνται για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Και ξέρετε ότι υπάρχει το λιμάνι του Ντικιλί, όπου προσπαθούμε να περιορίσουμε το θέμα της επανεισδοχής.
Αλέξης Παπαχελάς
Έχετε περάσει μία πολύ μεγάλη κρίση στις σχέσεις σας με το Ισραήλ. Κάποιοι έλεγαν ότι ενδεχομένως την Πέμπτη που θα είστε στην Αθήνα, ο κύριος Παπανδρέου να καταφέρει μία συνάντηση δική σας με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό. Υπάρχει τέτοια πιθανότητα;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Βέβαια εγώ είμαι άνθρωπος που μιλάει ανοιχτά και δεν έχω μυστική ατζέντα. Ποτέ δεν είχα. Αυτή τη στιγμή εγώ στην Αθήνα θα έρθω ως προσκεκλημένος στην σύνοδο για τις κλιματικές αλλαγές. Και εκεί βεβαίως θα μας φιλοξενήσει ο πρωθυπουργός της Ελλάδα, ο κ Παπανδρέου και ο πρωθυπουργός της Μάλτας. Αυτό γνωρίζουμε. ΘΑ ήθελα όμως να τονίσω το εξής. Στην ίδια συνάντηση, εάν τυχόν συμμετάσχει και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, τότε εγώ δεν θα παρίσταμαι. Δεν μπορώ να δεχτώ κάτι τέτοιο. Διότι αυτή τη στιγμή στα διεθνή ύδατα τα πλοία μας δέχτηκαν επιθέσεις από ξηράς και από αέρα, πλοία τα οποία μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια και υπήρξε ένοπλη επίθεση και είχαμε θύματα, 9 νεκρούς, αυτό είναι ένα θέμα για μια χώρα, διότι ένας πρωθυπουργός, ο οποίος είναι περήφανος για μια τέτοια παρέμβαση ένοπλη είναι ένας πρωθυπουργός με τον οποίο εγώ δεν συνομιλώ, δεν δέχομαι να συνομιλήσω. Όπως ξέρετε η έκθεση του συμβουλίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν καταδικάσει αυτήν την αντίδραση του Ισραήλ. Εξάλλου, τα Ηνωμένα Έθνη, το Πακιστάν και διάφορες άλλες χώρες έχουν θέσει ερωτήματα για αυτό το θέμα, για την ισραηλινή αντίδραση στην ανθρωπιστική βοήθεια προς τη λωρίδα της Γάζας. Σχετικά με αυτό το θέμα νομίζω ότι το Ισραήλ είναι σχεδόν σε σημείο του να απωλέσει έναν πολύ σημαντικό φίλο στο χώρο της Μέσης Ανατολής, που είναι η Τουρκία. Και για αυτό το λόγο εγώ δεν μπορώ να συνομιλήσω με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ τον ίδιο ούτε και με μέλη της ομάδας του, με τους συνεργάτες του. Εμείς δεν μπορούμε να επιτρέψουμε μια τέτοια αντίδραση. Νομίζω ότι πρέπει να πληρώσουν το τίμημα αυτής της θρασύτητας, η οποία χαρακτηρίζει την πολιτική αυτής της κυβέρνησης. Νομίζω ότι και εγώ καλώ όλους τους ηγέτες να μη μείνουν άφωνοι ενώπιον αυτής της συμπεριφοράς. Έχω συζητήσει το θέμα με τον κ Παπανδρέου και τον έχω ευχαριστήσει για την δική του αντίδραση. Βεβαίως, οι διμερείς σχέσεις της Ελλάδας με το Ισραήλ είναι θέματα που δεν με αφορούν και δεν έχω λόγο να πω για αυτό το θέμα.
Αλέξης Παπαχελάς
Η Τουρκία μπόρεσε και πέρασε την οικονομική κρίση έχοντας στην αρχή τη βοήθεια του ΔΝΤ και στη συνέχεια δεν το είχε. Τι συμβουλή δίνετε τώρα στην Ελλάδα που περνά μία κρίσιμη, ανάλογη περίπου περίσταση με αυτήν που είχατε περάσει εσείς πριν από λίγο καιρό;
Ταγίπ Ερντογάν - πρωθυπουργός Τουρκίας
Πρώτα από όλα θα ήθελα να πω το εξής. Εμείς βεβαίως στις αρχές του 2000 ως καλώς γνωρίζετε, βιώσαμε μία σοβαρή κρίση, η τελευταία κρίση ήταν μία κρίση παγκόσμια που πηγάζει από τις ΗΠΑ. Εγώ τότε είχα πει ότι η κρίση αυτή δεν θα μας ακουμπήσει ακριβώς διότι εμείς είχαμε πάρει τα μαθήματά μας από την κρίση που ζήσαμε από το 2000-2002. Οι δύο μαγικές λέξεις που μας βοήθησαν σε αυτό ήταν η σταθερότητα και η ασφάλεια. Και βεβαίως αυτά τα δύο θέματα τα αντιμετωπίζουμε χωρίς να κάνουμε καμία οπισθοχώρηση στα θέματα της οικονομικής σταθερότητας και της οικονομικής πειθαρχίας. Και με την ίδια αποφασιστικότητα συνεχίζουμε την πορεία μας. Όταν ήρθαμε στα πράγματα εμείς χρωστούσαμε στο ΔΝΤ 23.500.000 δολάρια και ελπίζουμε ότι θα το μηδενίσουμε προσεχώς αυτό το χρέος. Αυτή τη στιγμή στεκόμαστε πάνω στα δικά μας πόδια. Πέρσι κάναμε ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, το αναθεωρήσαμε φέτος και αυτή τη στιγμή είμαστε στη φάση κατάρτισης ενός νέου τριετούς προγράμματος. Ασφάλεια και σταθερότητα είναι οι οι βασικές έννοιες που συνοδεύονται από οικονομική πειθαρχία. Αυτά είναι τα μυστικά μας. Και μπορούμε και διοικούμε την οικονομική κατάσταση νομίζω με επιτυχία και θα συνεχίσουμε με επιτυχία. Εν τω μεταξύ διενεργήσαμε τρεις εκλογές και δύο δημοψηφίσματα, και πάλι δεν κάναμε καμία υποχώρηση στο θέμα της οικονομικής πειθαρχίας. Περίπου τον Ιούνιο του 2011 θα έχουμε γενικές εκλογές. Και δεν τίθεται θέμα για προεκλογική εκστρατεία και αλλαγή του οικονομικού μας προγράμματος.