Η μείωση του μεγέθους του πληθυσμού (census population size) είναι λιγότερο σημαντική παράμετρος από τη μείωση του δραστικού μεγέθους πληθυσμού (effective population size) δηλ. του αριθμού των ατόμων του πληθυσμού που θα αναπαραχθούν. Καθώς το δραστικό μέγεθος πληθυσμού μπορεί να είναι κατά τάξη μεγέθους μικρότερο από τον αριθμό των ατόμων του πληθυσμού, η καταγραφή των τελευταίων δεν είναι βέβαιο ότι θα ανιχνεύσει μια ενδεχόμενη υποβάθμιση της βιοποικιλότητας.

Η «επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση» μπορεί να μην είναι εφικτή σε ένα δυναμικά εξελισσόμενο οικοσύστημα, ή η επαναφορά ενδεχομένως να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε εκ νέου υποβάθμιση. Αυτό που έχει  μεγαλύτερη σημασία είναι η διασφάλιση του εξελικτικού δυναμικού των πληθυσμών των ειδών.

Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία διαπιστώνεται, βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων, μείωση των δραστικών μεγεθών των πληθυσμών ενός ή περισσότερων απειλούμενων ειδών χλωρίδας ή πανίδας, συρρίκνωση του φυσικού χώρου εξάπλωσής τους, υποβάθμιση της κατάστασης ή συρρίκνωση των οικοτόπων που είναι απαραίτητοι για την επιβίωση των ειδών αυτών ή οικοτόπων προτεραιότητας, σύμφωνα με το παράρτημα Ι της Οδηγίας 92 /43 /ΕΟΚ και ανεξαρτήτως του λόγου για τον οποίο αυτό συμβαίνει, ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής μπορεί, με πλήρως αιτιολογημένη εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας, να καθορίζει κατεπειγόντως κάθε ενδεδειγμένο μέτρο για την αντιμετώπιση της κατάστασης και την επαναφορά στην προηγούμενη κατάσταση των πληθυσμών των ειδών, του γεωγραφικού χώρου εξάπλωσής τους και της έκτασης και κατάστασης διατήρησης των οικοτόπων».